Zorgtransitie volstaat niet om de zorg toegankelijk en betaalbaar te houden. Er zijn overkoepelende, niet-vrijblijvende gezondheidsdoelen nodig als beleidsvoorwaarden voor alle sectoren in de samenleving. Dat stelt de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) in haar jaarlijkse publicatie ‘Stand van de Zorg’.
De roep om wettelijk verankerde gezondheidsdoelen is niet nieuw. Tal van organisaties in de zorgsector bepleitten het eerder. In 2021 nam de Tweede Kamer een motie van de toenmalige parlementsleden Kuiken en Renkema aan met deze strekking. Deze motie werd overigens niet uitgevoerd door kabinetten Rutte III en IV. De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) sluit zich nu aan bij de ‘believers’ in de noodzaak van wettelijk verankerde gezondheidsdoelen.
Zorgkloof
In Stand van de zorg 2024 constateert toezichthouder NZa dat de kloof tussen de zorgvraag en het zorgaanbod groeit, ondanks de transitie die is ingezet met het Integraal Zorgakkoord. De zorgvraag neemt toe, vooral door vergrijzing en doordat technologische en therapeutische innovaties meer behandelmogelijkheden bieden. De zorg kan die groei niet bijbenen, doordat budgetten geen gelijke tred kunnen houden met de genoemde ontwikkelingen. Ook de personeelsschaarste beperkt de adaptiemogelijkheden van de sector. De aanhoudende wachtlijsten in de GGZ en voor policonsulten getuigen bijvoorbeeld van de (dreigende) crisis, evenals het groeiende aantal mensen zonder vaste huisarts. Er is maar één strategie die de kloof kan verkleinen en de zorg toegankelijk en betaalbaar kan houden, aldus de NZa: de samenleving moet gezonder worden.
Zorgvraag indammen
De zorgvraag indammen kan geen vrijblijvende doelstelling zijn, dat is de maatschappelijke realiteit. En de middelen om dat doel te bereiken dus ook niet. Harde preventiedoelen vergen een transitie binnen én buiten de zorg. ‘Gezondheid moet centraal komen te staan in alle beleidsterreinen en de hele samenleving’, stelt de NZa, ‘met wettelijk vastgestelde gezondheidsdoelen als: in 2040 zijn de gezondheidsverschillen tussen de laagste en hoogste sociaaleconomische groepen met 30% afgenomen.’ Dat geeft duidelijkheid over wat de tramrails zijn waarbinnen we als samenleving kunnen blijven functioneren. Daarbij moeten we ‘passende zorg’ primair begrijpen als zorg die bijdraagt aan het gezond functioneren van mensen, met kwaliteit van leven, eigen regie en focus op gezondheid in plaats van op ziekte en behandeling.
Rol NZa
De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) is namens de overheid toezichthouder op het functioneren van de zorgmarkt. NZa maakt regels voor zorgaanbieders en zorgverzekeraars en houdt toezicht op de naleving hiervan. De organisatie afficheert zich als ‘marktmeester van de zorg’ en doet in die hoedanigheid ook beleidsaanbevelingen.
De Stand van de zorg is een jaarlijkse publicatie waarin NZa een peilstok in de zorg steekt en haar bevindingen vertaalt in een visie op het toegankelijk en betaalbaar houden van de zorg.
