Een financieel onhoudbare situatie dreigt voor de ouderensector. De kosten stijgen en de inkomsten staan onder druk. Kwaliteitsverlies en faillissementen liggen op de loer. “Het is ronduit alarmerend, ingrijpen vanuit de overheid is noodzakelijk,” aldus Mike Tagage van BDO Accountants & Adviseurs, naar aanleiding van een analyse onder bijna 800 instellingen.
BDO heeft in haar ‘Benchmark Ouderenzorg’ op basis van de gedeponeerde jaarverslagen over 2022 een diepgaande analyse gemaakt van de jaarrekeningen van 789 Nederlandse instellingen in de ouderenzorg.
Resultaten gehalveerd en meer verlies
Uit deze analyse blijkt dat het resultaat van de ouderenzorginstellingen in 2022 is gehalveerd tot 262,7 miljoen euro (2021: 533,4 miljoen euro). Het aantal instellingen met verlies steeg met bijna 40 procent van 171 tot 238. Het rendement bereikte afgelopen jaar reeds de kritische ondergrens. Het kwam net boven de 1 procent uit, terwijl dat in 2023 nog 2,3 procent was. De ruimte voor noodzakelijke investeringen in digitalisering en duurzaamheid verdwijnt daarmee.
Inflatie en personeelstekort
Door de inflatie, hogere energiekosten, toegenomen rentelasten en het materiaal- en personeelstekort stijgen de kosten in de ouderenzorg. Zo gaven de 789 instellingen in boekjaar 2022 in totaal € 374,5 miljoen meer uit aan inhuurkrachten voor de zorgverlening dan in 2021. Dat is een toename van 20 procent. De kosten voor inhuurkrachten bedragen inmiddels bijna 10 procent van de netto omzet van een ouderenzorginstelling.
Opbrengsten dalen
De opbrengsten houden geen gelijke tred met alle kostenstijgingen. Integendeel zelfs. De Nederlandse Zorgautoriteit verlaagt vanaf 2024 de zogenoemde normatieve huisvestingscomponent met 8 procent, waardoor instellingen minder geld krijgen om de huisvesting van bewoners te betalen. Het demissionair kabinet vermindert komend jaar het landelijk budget voor de ouderenzorg met 1,2 procent, oplopend tot circa 3 procent in 2026. Zorgkantoren zetten daarnaast de tarieven verder onder druk.
Kwaliteitsverlies dreigt
BDO waarschuwt in dat het gevaar bestaat dat kwetsbare ouderen de dupe worden van de verontrustende financiële situatie. Ouderen en zorginstellingen moeten nu al steeds vaker een beroep doen op (veelal overbelaste) mantelzorgers. Daarnaast kan de druk op de kosten ook tot kwaliteitsverlies van de zorg leiden. Het risico bestaat dat ouderen minder persoonlijke aandacht krijgen, minder vaak worden verzorgd of minder vaak naar een dagbesteding gaan.
‘Acuut ingrijpen’
BDO pleit voor acuut ingrijpen vanuit de overheid. “Gebeurt dat niet, dreigt een kaalslag in de zorg en zijn faillissementen onvermijdelijk,” waarschuwt Tagage. “Zzp-constructies moeten zo veel als mogelijk worden ontmoedigd. Het gebruik maken van inhuurkrachten werkt veelal niet motiverend voor het eigen personeel. Het is één van de oorzaken van het hoge ziekteverzuim in de zorg. Dat was maar liefst 9,3% in het vierde kwartaal van vorig jaar.” De partner bij BDO waarschuwt ook voor het huidige tempo waarin maatregelen worden doorgevoerd. “Alles dient zich nu gestapeld aan. De ene maatregel volgt na de andere maatregel. De druk op zorginstellingen wordt te groot. Het Programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO) is logisch en nuttig, maar de sector moet ook in staat worden gesteld de gewenste omslag te maken naar ‘zelf als het kan, thuis als het kan, digitaal als het kan’.”
Rekenmodellen niet up-to-date
Daarnaast moeten de rekensystemen van de overheid aangepast worden. “Veel van die modellen zijn gebaseerd op data uit het verleden en houden geen rekening met toekomstige ontwikkelingen. Dat moet anders, immers: resultaten uit het verleden zijn geen garantie voor de toekomst,” weet Tagage. Niet alleen is actie vanuit de overheid vereist. Ook bij ouderenzorginstellingen zelf ligt een belangrijke opgave. Zij moeten zich verder maximaal in blijven zetten op veranderingen die nodig zijn om te komen tot passende zorg. “Dat is nodig om de zorg betaalbaar te houden,” aldus Tagage.
‘DigiMV moet gemoderniseerd’
BDO sluit af met een dringende oproep aan het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. “De kwaliteit van de invoer van data in DigiMV, het portaal voor het aanleveren van de jaarverantwoording, door zorgaanbieders is ernstig gedaald. Circa 80 procent van alle door ons onderzochte data was onvolledig of bevatte fouten. Dat is kwalijk, vooral ook omdat de overheid haar macro-economische analyses en besluiten mede baseert op de aanvankelijk aangeleverde gegevens door zorginstellingen. Het verouderde systeem moet gemoderniseerd worden,” aldus Tagage.
Bron: Persbericht
