Voor het eerst loopt er een onderzoek naar de klimaat- en milieu-impact van individuele zorgtrajecten in het ziekenhuis. De resultaten leveren handvatten op die de zorg écht duurzamer kunnen maken. Intensivist en onderzoeker Hugo Touw: “Tot nu toe hebben we steeds kleine stapjes gezet om de zorg te vergroenen. Met deze studie kunnen we fundamentele oplossingen bereiken.”
De intensivist in het Radboudumc, ook lid van de commissie Groene IC van de Nederlandse Vereniging voor Intensive Care, is bijna zelf verbaasd dat hij weer onderzoeker is. Na zijn promotieonderzoek had hij niet meer verwacht het onderzoek in te gaan. “Het klimaatprobleem gaat me zo aan het hart, dat ik écht wil weten hoe vervuilend een ziekenhuisbehandeling is. Mijn deelname aan de Groene IC heeft me hierin gescherpt. Met wasbare isolatie-jassen alleen komen we er niet. We hebben structurele oplossingen nodig.”
CO2-uitstoot openhartoperatie: 531 kilo
Sinds 2022 is Touw projectleider van het project ‘Verduurzaming zorgprocessen’ van het Radboudumc. Met subsidie uit het ZonMw-programma Klimaat en gezondheid onderzoekt hij samen met zijn collega’s de milieu- en klimaatimpact van individuele zorgtrajecten op de SEH, OK en IC. In 2024 hopen zij de studie af te ronden, maar er zijn nu al verrassende resultaten. Zo is de CO2-uitstoot van een openhartoperatie 531 kilo en van een staaroperatie 72 kilo. Dit staat gelijk aan respectievelijk 4700 en 730 kilometer vliegen. Dat zijn indrukwekkende cijfers, vindt Touw. Zeker de coronaperiode deed hem beseffen hóe vervuilend de zorg is. De beelden van wegwerpbeschermingspakken, mondkapjes en handschoenen staan nog op ieders netvlies.
Opzet onderzoek: Life cycle analysis
Touw: “Met onze studie kunnen we exact uitrekenen welke consequenties een milieubesparende maatregel heeft. Wat is écht zinvol om te doen?” De onderzoekers observeren een aantal individuele patiëntentrajecten op de SEH, OK en IC, steeds tien patiënten per groep. Per traject inventariseren zij vervolgens welke medicatie, producten en apparatuur gebruikt worden en de frequentie daarvan. Ook kijken zij welke andere handelingen verricht worden, zoals het reinigen van herbruikbare producten. Daarna bekijkt het team de milieu-impact van instrumenten en gebruiksartikelen met hulp van de zogeheten levenscyclusanalyse. Soms zijn deze LCA’s al bekend, uit databases of via de fabrikanten. Als dat niet het geval is, doen de onderzoekers deze analyses zelf, of zij dringen er bij de producenten op aan die gegevens aan te leveren. “Een LCA geeft bij uitstek inzicht in de hotspots en biedt handelingsperspectief om de zorg structureel duurzamer te maken”, licht Touw toe.
Eyeopeners
De eerste wetenschappelijke artikelen, over de milieu- en klimaatimpact van hart- en staaroperaties, gaan deze zomer naar wetenschappelijke tijdschriften. De onderzoekers merken dagelijks dat hun onderzoek ‘leeft’. Ze worden vaak benaderd door medewerkers van andere ziekenhuizen. Ook in het medisch onderwijs dringen de resultaten al tot het curriculum door. “Wij leren nu aan onze coassistenten om aan de hand van concrete voorbeelden een LCA te beoordelen. Voor hen zijn dit echt eyeopeners: als je het 1 keer doet, vergeet je het nooit meer.” De aller duurzaamste zorg is natuurlijk zorg die niet verleend hoeft te worden, zegt Touw. Dat is een probleem van ongelijkheid. In Nederland en wereldwijd zijn mensen met een lager inkomen of lagere sociale positie kwetsbaarder voor bijvoorbeeld de gevolgen van luchtverontreiniging en hoge temperaturen. “In het ziekenhuis zien we onevenredig veel patiënten met een lager inkomen, lage opleiding en uit wijken waar veel problemen zijn. We moeten dus veel meer inzetten op preventie en het creëren van kwaliteit van leven.”
Lees het hele interview op ZonMW
