Mooie rapportcijfers over de financiële gezondheid van Nederlandse ziekenhuizen (gemiddeld rapportcijfer voor het jaar 2022: 7,2) maskeren magere rendementen. Dat stelt de BDO-Benchmark Ziekenhuizen 2023. Hierin worden algemene ziekenhuizen gerangschikt op basis van hun financiële performance over 2022.
De gevolgen strekken ver, aldus het rapport. De beperkte investeringsruimte gooit roet in het eten bij uitvoering van het Integraal Zorgakkoord (IZA). Digitalisering en herontwerp van zorgprocessen vraagt investeringen die niet volledig te bekostigen zijn uit de IZA-transformatiegelden. Door de druk op rendementen ontbreekt in veel instellingen de financiële vitaliteit om noodzakelijke investeringen te doen. “Een duivels dilemma, zeker aangezien ziekenhuizen ook moeten investeren in vastgoed en duurzaamheid,” aldus Vincent Eversdijk, voorzitter branchegroep Zorg bij BDO Accountants & Adviseurs op de BDO-site.
Mager gezamenlijk resultaat
De herinrichting van de zorg is noodzakelijk vanwege personeelstekort en daarmee verband houdende werkdruk. Dat leidt tot oplopende personeelskosten, omdat instellingen zich genoodzaakt zien inhuurkrachten (PNIL) in te zetten. Ook salarisverhogingen van het vaste personeel doen de personele kosten stijgen. Samen met de inflatie, die niet volledig wordt gecompenseerd in tarieven, betekent dat druk op het rendement, dat in het afgelopen jaar daalde van 1,9% naar 1,6%.
Het gezamenlijke resultaat van de algemene ziekenhuizen kromp in 2022 met 10% ten opzichte van het jaar ervoor.
Wie betaalt de transitie?
De BDO-benchmark schetst twee uiterste oplossingsrichtingen om de transitie naar passende zorg te bekostigen. Het eerste noemt de accountant zelf ‘het minst realistisch’: het scenario waarin hogeren zorgpremies de transitie bekostigen. Plan B: ziekenhuizen nemen samen met onder andere banken en zorgverzekeraars de regie om met aanvullende financiering het IZA uit te voeren.
BDO-voorzitter Eversdijk constateert dat die uitvoering met weinig gevoel voor urgentie ter hand wordt genomen, ook door politieke partijen in hun verkiezingsprogramma’s. Een uitwerking van de beleidsdoelen om de zorg betaalbaar te houden ontbreekt veelal, observeert hij
Aanbevelingen
BDO doet aanbevelingen om de IZA-plannen om te zetten in acties.
- Flexibilisering kosten- en opbrengstenstructuur
Ziekenhuizen zullen in het kader van het IZA soms bepaalde therapieën of dienstverlening moeten afstoten of afbouwen. Daar moeten zij met hun kostenstructuur vroegtijdig op inspelen. Daarnaast vraagt de bekostigingsstructuur aandacht. De huidige bekostiging van de zorg past niet goed bij de transitie-opgave van het IZA. Het ministerie van VWS en de NZa hebben ook een taak in het bewerkstelligen van financiële stabiliteit voor ziekenhuizen.
- Integraal perspectief
De instellingen moeten hun totale investeringsoverzicht (vastgoed, IT, verduurzaming) integraal benaderen en de investeringsvoordelen doorvertalen in minder vierkante meters vastgoed en slimmere inzet van personele capaciteit.
- Duurzaamheid
Ziekenhuizen hebben aanvullende financiële middelen vanuit de overheid nodig voor verduurzaming. Het is het niet realistisch dat zij zelf de noodzakelijke duurzaamheidsinvesteringen terugverdienen.
- Digitalisering
Digitalisering en automatisering is, in combinatie met herinrichting van zorgprocessen, noodzakelijk om de zorg uitvoerbaar, betaalbaar en toegankelijk te houden.
> Download de BDO-Benchmark Ziekenhuizen 2023
