Het journalistieke onderzoeksplatform Follow The Money publiceerde op 17 december een groot artikel over gesponsorde trials bij de afdeling cardiologie van het Erasmus MC. Daarin stellen meerdere deskundigen dat het uitvoeren van gesponsorde trials in het ziekenhuis een verdienmodel is geworden en dat de studies weinig wetenschappelijke waarde hebben.
De experts verklaren dat een groot aantal onderzoeken kenmerken vertonen van zogenaamde ‘seeding trials’: onderzoek met als enig doel een product ‘in de pen van de voorschrijver‘ te krijgen. Daarnaast blijken in de onderzochte contracten clausules te staan die de fabrikant verregaande invloed geven op publicaties, terwijl dit wettelijk verboden is.
Van Mieghem in opspraak
Nicolas van Mieghem, medisch directeur van de afdeling interventionele cardiologie van het Thoraxcentrum in het Erasmus MC, voorzitter van verschillende wetenschappelijke internationale verenigingen en sinds 2019 hoogleraar op het gebied van hartklepimplantatie wordt in het artikel uitgebreid genoemd. Hij heeft vele bijbaantjes in adviesraden van fabrikanten en spreekt vaak voor congressen. Erasmus UMC bevestigt aan Follow The Money dat er een onderzoek loopt naar betalingen van het in opspraak geraakte bedrijf Biotronik aan Van Mieghem.
Contracten
Met een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) kregen de journalisten van Follow The Money inzage in 122 contracten tussen artsen van het Erasmus MC en de medische hulpmiddelenindustrie tussen 2019 en 2021. De huidige minister van VWS Ernst Kuipers (D66) was – in zijn tijd als bestuursvoorzitter bij het Erasmus MC – aanjager van de ontwikkeling naar veel samenwerking met het bedrijfsleven. Naast de betaalde klussen buiten het ziekenhuis voor grote medische concerns, blijken Van Mieghem en diverse van zijn collega’s onderzoekscontracten te hebben afgesloten die fabrikanten zeggenschap geven over de inhoud van wetenschappelijke publicaties. Dat is wettelijk verboden. In twintig van de veertig contracten staan clausules waarin de uitvoerende partij belooft om ‘redelijke opmerkingen’ van de bedrijven over onderzoeksresultaten te zullen overwegen of zelfs over te nemen in hun publicatie. ‘Uit den boze,’ noemt hoogleraar gezondheidsrecht Martin Buijsen van de Erasmus Universiteit deze bemoeienis in het artikel. “Het risico bestaat dat onwelgevallige resultaten niet gepubliceerd worden. Contracten met dit soort clausules had het Erasmus MC niet mogen ondertekenen.”
Fake trials
Ook op de inhoud van de onderzoeken is kritiek in het artikel. Alle trials uit de verkregen contracten zijn door Follow the Money voorgelegd aan drie deskundigen: een hoogleraar, een hartchirurg en een voormalig voorzitter van een toetsingscommissie. De experts twijfelen allemaal aan het wetenschappelijke nut en wijzen ook op het geringe aantal patiënten dat meedoet. De studies vertonen volgens hen kenmerken van zogenoemde ‘seeding trials’. Dat is onderzoek met als doel artsen te binden aan een medisch product. “Het zijn fake trials. Puur marketing met als doel om het product in de pen van de voorschrijvers te krijgen,” stelt Adam Cohen, hoogleraar klinische farmacologie aan het Leids Universitair Medisch Centrum. Hoogleraar gezondheidsrecht Martin Buijsen van de Erasmus Universiteit noemt seeding trials ‘illegaal’ en ‘onethisch’. “Voor seeding trials is door de proefpersonen nooit informed consent gegeven. En het uitvoeren van onderzoek zonder informed consent van proefpersonen is ten strengste verboden” aldus Buijsen.
Reactie Erasmus MC
Cardiologen Van Mieghem en de ook in het artikel genoemde Szili Torök willen geen vragen beantwoorden, aldus Follow The Money. Ook het Erasmus MC geeft geen antwoord op vragen over de werkzaamheden van deze cardiologen. Wel laat het ziekenhuis weten dat geen van de studies seeding trials zijn. “Bij vermoeden van seeding of marketing stelt een Medisch Ethische Toetsingscommissie er vragen over. Dat is bij deze studies niet het geval,” aldus een woordvoerder.
Bron: Follow The Money
