Het Europese PANCAIM-consortium, gecoördineerd door het Radboudumc, gaat AI gebruiken om nieuwe kennis te genereren uit bestaande genetische, pathologische en radiologische informatie van duizenden patiënten. Die kennis moet leiden tot een vroegere opsporing, een betere prognose en langere overleving van patiënten met pancreaskanker. PANCAIM ontvangt 8 miljoen euro subsidie in het kader van het Europese Horizon2020 programma.
Vergeleken met bijvoorbeeld borst-, darm- of prostaatkanker, laat de aanpak van pancreaskanker de afgelopen decennia relatief weinig verbetering zien. Dat komt deels doordat pancreaskanker meestal (te) laat wordt vastgesteld, waardoor genezing niet meer mogelijk is. Ook in genetisch onderzoek en medicatie zijn nog belangrijke stappen te maken. “Te vaak krijgt de patiënt nog een standaardbehandeling, terwijl we echt naar een behandeling op maat, naar personalized medicine toe moeten”, zegt Henkjan Huisman, AI-specialist in het Radboudumc en coördinator van PANCAIM.
Nauwkeuriger voorspellen
Betrokken partijen gaan een databank creëren met gegevens van meer dan 5.000 patiënten met pancreaskanker. Met AI-technieken zoals deep learning willen zij hier veel nieuwe, nog niet aangeboorde informatie boven water halen. “We willen daarmee nauwkeuriger kunnen voorspellen wie baat heeft bij chemotherapie of bij een operatie en wie niet”, zegt radioloog John Hermans. “Zo voorkomen we onnodige operaties en behandelingen. Juist op basis van meer en betere informatie is het mogelijk om dergelijke beslissingen in overleg met de patiënt te nemen. Zo passen we in dit project de nieuwe kennis ook meteen toe in de kliniek.”
Mutaties opsporen
Op dit moment is niet altijd bekend welke genetische factoren meespelen in het ontstaan van de tumor. Onderzoek van onder andere de Universiteit van Glasgow heeft uitgewezen dat pancreaskanker kan ontstaan door diverse mutaties in zeker tien tot vijftien genetische signaalroutes. Om tot een persoonlijke behandeling te komen, is het nodig van iedere tumor de betrokken mutatie(s) op te sporen. De afgelopen tien jaar zijn er veel nieuwe medicijnen op de markt gekomen, die heel precies gericht zijn tegen mutaties die kanker veroorzaken. Daarbij gaat het primair om de genetische mutaties, minder om het type kanker. Het ‘borstkankermedicijn’ kan dan ook worden gebruikt voor patiënten met darm- of longkanker met die specifieke mutatie. Hermans: “Daarom verwachten we dat de AI-gebaseerde aanpak die we nu uitrollen voor een gecombineerde analyse van de beeldvorming, de pathologie en de genetica niet alleen de diagnose kan verbeteren, maar zeker ook de therapie.”
Precision Oncology
Ook de behandeling zelf wordt beter gevolgd. Hoe eerder een terugkeer van de kanker wordt vastgesteld, hoe eerder weer behandeld kan worden, bijvoorbeeld. Huisman: “Het primaire doel is om via wetenschappelijk onderzoek bij te dragen aan ‘impact on healthcare’. We willen uiteindelijk komen tot een op AI gebaseerd tumorprofiel van elke individuele patiënt. Dit tumorprofiel vormt de basis voor de patiëntbespreking in een Tumour Board. Dat is de Precision Oncology die we met dit PANCAIM-consortium willen realiseren.”
