Begin juni vond in Neerhespen (Vlaams-Brabant) de laatste training plaats van COVID-19-speurhonden. De honden bleken zeer geschikt om het virus op te sporen, maar zullen in België niet ingezet worden.
Toen begin maart 2020 bekend werd dat er de Parijse Faculteit Diergeneeskunde van Maison Alfort honden africhtte om COVID-19 op te sporen, is in België een wetenschappelijk project opgestart om na te gaan in welke mate speurhonden dragers van COVID-19 konden onderscheiden van gezonde mensen.
Alle publieke instanties die met honden werken (Defensie, Brandweer, Federale politie, Civiele bescherming) bundelden de krachten om dergelijke testen te valideren. De UGent en de ULiège zorgden voor de wetenschappelijke ondersteuning.
Zweetstalen
Op basis van studies uit het buitenland landen viel het besluit om met zweetstalen te werken. Zweetstalen bevatten immers geen virus. Zo vermeed men dus besmettingsrisico van de honden of bijkomende besmettingen van mensen (inclusief de hondenbegeleiders) .
De federale regering subsidieerde het verzamelen en bewaren van zweetstalen in ziekenhuizen, en scheikundige analyses.
De proefpersonen droegen gedurende 30 minuten wattenballetjes in de lies en onder de oksel, waarna die stalen bruikbaar waren om de honden te trainen. Onder leiding van Directie Hondensteun van de Federale Politie in Neerhespen hebben hondengeleiders van Defensie, Federale Politie en Civiele bescherming verschillende maanden dagelijks met hun honden getraind.
Niet direct op mensen speuren
De COVID-19-speurhonden zijn in deze studie getraind om met zweetstalen te werken, en dus niet rechtstreeks op mensen te speuren. Dat laatste vergt een totaal andere techniek van trainen. Die is zeker mogelijk, maar vergt een andere set up. Daarvoor moeten andere honden volledig van nul af aan opgeleid worden. Dergelijke honden zouden dan inzetbaar zijn aan de ingang van evenementen of in luchthavens, zoals gebruikelijk bij drugshonden.
Wetenschappelijk succes
De studie gaf sneller resultaat dan verwacht. Op 8 maart 2021 is een eerste fase afgerond. De speurhonden hadden na 10 weken training reeds een gemiddelde specificiteit van 98%, (slechts 2% vals positieven) en een gemiddelde sensitiviteit van 81% (slechts 19% vals negatieven) ontwikkeld.
Hoewel het budget op was, zijn de trainingen 1 dag per week op vrijwillige basis voortgezet. Daarbij bleken de resultaten nog te verbeteren: begin juni 2021 was bijna 100% sensibiliteit en specificiteit bereikt. De honden konden zowel bij kinderen als bij volwassenen COVID-19-infecties opsporen.
De verschillende varianten van COVID-19 (Zuid-Afrikaanse, Britse en Indische) vormden geen probleem voor de honden. De coronahonden waren hierin heel efficiënt en hoefden niet voor elke variant apart worden opgeleid. Ook vaccinatie bracht de honden niet op een dwaalspoor. Zij konden stalen van pas gevaccineerde personen (met verschillende beschikbare vaccins) steeds correct categoriseren.
Geen operationele inzet
Op 26 mei 2021 gaf de multidisciplinaire stuurgroep van het onderzoeksproject een stand van zaken aan de Belgische Task Force Testing.
De Task Force Testing onderstreepte het belang en de interessante uitkomst van deze studie. Om praktische redenen besloot men echter om de honden niet operationeel in te zetten. Er zijn bijvoorbeeld inmiddels sneltesten die ook binnen 10 minuten resultaat geven. Ook zou het te lang duren om nieuwe honden af te richten. Het ontbreekt in België bovendien aan een juridisch kader voor de inzet van ‘Medical Detection Dogs’. Aan dat laatste wordt wel gewerkt.
De onderzoekers zullen de opzet en bevindingen van de studie samengevat in een wetenschappelijk artikel publiceren.
Over de honden
Alle COVID-19-speurhonden die bij dit project betrokken waren, waren vooraf al opgeleid als speurhond, zij het voor andere geuren (explosieven, menselijke geur voor search & rescue). Half december 2020 zijn 11 hondenteams, telkens bestaande uit een hond met begeleider, van de Federale Politie, Defensie, en Civiele Bescherming gestart aan de opleiding tot coronahond.
In een latere fase werd slechts verder gewerkt met 6 teams, wegens het tekort aan coronapositieve stalen, en om de COVID-19-speurhonden intensiever te kunnen trainen.
De honden, 1 Springer Spaniel, 1 Border Collie en 4 Mechelse Herdershonden, zijn tussen de 1 en 7 jaar oud.
Geslaagd project, met dank aan velen
Voor het verzamelen van stalen van coronapositieve personen is een beroep gedaan op de medische wereld. Gedurende de hele duur van de studie werkten de volgende instellingen daaraan mee: de ziekenhuizen CHU-Liège (University Hospital Uliège), CHU Notre-Dame des Bruyères (Liège), CHU St Pierre Brussels, Clinique Saint-Pierre Ottignies, AZ Glorieux Ronse ziekenhuis, AZ Oudenaarde ziekenhuis, OLVZ ziekenhuis Aalst, Jan Yperman ziekenhuis Ieper, Zna Stuivenberg, UZ Gent, Jan Palfijn ziekenhuis Gent, AZ Maria Middelares Gent, AZ Sint-Vincentius Deinze, AZ Jan Portaels Vilvoorde en de WoonZorgCentra WZC Curando Ruiselede en WZC Armonea Wilrijk en WZC Armonea Spanjeberg Asse.
Zo kregen de onderzoekers duizenden stalen van meerdere honderden patiënten.
Via KIWANIS Belgium – Luxemburg werden zweetstalen verzameld van meer dan 550 vrijwilligers, verspreid over heel België. Al deze vrijwilligers werden PCR-getest in het laboratorium van POULPHARM, dat ook instond voor de logistiek.
