Radiotherapeut bij nieuw apparaat dat MRI/PET scan maakt tijdens bestraling
Radiotherapeut dr. Martijn Intven bij de MRI/PET-scanner

Het UMC Utrecht werkt aan een nieuwe techniek om uitgezaaide kanker beter te behandelen: MRI/PET. De MRI/PET brengt naast de anatomie van tumoren ook de stofwisseling ervan in beeld. Dit maakt het mogelijk om kleine beweeglijke uitzaaiingen met grote precisie te lokaliseren en te bestralen.

Sinds twee jaar kunnen patiënten bestraald worden met de MR-Linac, de Utrechtse uitvinding die inmiddels ook internationaal wordt gebruikt. Met deze zogenoemde MRI-versneller, een combinatie van een radiotherapie-versneller en een diagnostische MRI, is het mogelijk om tumoren in beeld te brengen en tegelijkertijd te bestralen. De nieuwe MRI/PET is een volgende stap in het innovatieproces, die de MRI-versneller nog preciezer maakt.

Zien wat je bestraalt
Het mooie van de MR-Linac is dat de behandelaar de tumor met MRI kunt zien, en dagelijks het bestralingsplan kan aanpassen aan de ligging van de tumor en gezonde weefsels rondom. Door de grotere nauwkeurigheid kunnen ook hogere bestralingsdoses worden gegeven; er wordt immers minder gezond weefsel ‘per ongeluk meebestaald’ en daardoor beschadigd.” Mede dankzij de inzet van de MR-Linac bij patiënten met prostaatkanker zijn bijvoorbeeld minder bestralingen nodig: 5 in plaats van 35. En alvleeskliertumoren die voorheen niet bestraald konden worden, kunnen dat nu wel door de preciezere locatiebepaling.

Stofwisseling in beeld
Met de inzet van een MRI/PET-scan wordt nog een extra stap gezet. De MRI/PET brengt naast de anatomie van tumoren ook de stofwisseling ervan in beeld. Met specifieke tracers zijn kleine tumoren met hoge precisie op te sporen. Voorbeeld van zo’n tracer is PSMA, een stofje dat zich alleen aan de kwaadaardige cellen van de prostaat hecht. Hiermee kan de scan de tumorcellen en mogelijke uitzaaiingen precies in beeld brengen. Datzelfde is ook mogelijk bij zeer kleine en beweeglijke tumoren in buik- en borstholte. Met dit beeld als uitgangspunt kunnen de tumoren vervolgens met de MR-Linac met hoge precisie bestraald worden.

Uitgezaaide dikkedarmkanker
Radiotherapeut Martijn Intven noemt patiënten met een niet te groot aantal uitzaaiingen van dikkedarmkanker als voorbeeld van een populatie die zou kunnen profiteren van de innovatie. “Als zij meer uitzaaiingen hebben, zetten we normaliter intensieve systeemtherapie in, een combinatie van chemotherapie en doelgerichte therapie om kankercellen in het hele lichaam te bestrijden. Na vier maanden volgt de overstap naar lichtere onderhoudstherapie. Helaas verdwijnen de uitzaaiingen maar zelden volledig en na verloop van tijd beginnen de bekende uitzaaiingen weer te groeien. We verwachten dat patiënten baat zullen hebben bij  bestraling met inzet van de MRI/PET, op het overgangsmoment van intensieve naar onderhoudstherapie; dat patiënten langer stabiel zullen blijven en meer kwaliteit van leven zullen hebben.”

Studie starten
Het is nog niet zo ver dat een studie met de gecombineerde inzet van MRI/PET en MR-Linac van stapel loopt. De verwachting is dat in de zomer van 2022 de eerste patiënten gescand kunnen worden. Deze eerste groep patiënten zal een standaard PET/CT en een MRI/PET krijgen. Radiotherapeut Martijn Intven: “We gaan de beelden van beide scans vergelijken en kijken hoe goed we kleine afwijkingen kunnen opsporen. Vervolgens zullen we de scans ook gebruiken om patiënten te behandelen met de MRI-versneller.” Op dit moment wordt de MRI/PET technisch gereed gemaakt voor gebruik in de kliniek. Daarbij werkt het UMC Utrecht nauw samen met Philips, Hyperion Hybrid Imaging Systems en Futura Composites.