‘Te veel werk van medisch specialisten berust nu nog op routine’, stelt professor Leonard Witkamp.‘Met hulp van Informatie- en Communicatietechnologie kun je die taken veel efficiënter aanpakken.’ Gesteund door artsenorganisatie KNMG mag zorgondernemer Witkamp die prikkelende stelling nu ook wetenschappelijk gaan bewijzen, als bijzonder hoogleraar Telemedicine.
‘Eigenlijk hoop ik dat die hele term “Telemedicine” binnen de kortste keren zal verdwijnen’, zegt Leonard Witkamp, koud een maand nadat hij aan het AMC is aangesteld als ‘s lands eerste hoogleraar Telemedicine. ‘Vraag maar eens rond onder de jongere generaties: wie heeft het nu nog over “telebankieren”, of over “teleshopping”? Je doet gewoon je bankzaken en je winkelt. En – ja, duh! – natuurlijk doe je dat voor een belangrijk deel online. Want waarom zou je voor eenvoudige bankzaken naar een apart gebouw moeten, of formulieren in een envelop doen om die door de regen naar een brievenbus te gaan brengen?!’
Witkamp noemt het de stille revolutie van de Informatie en Communicatietechnologie. ‘De ICT heeft ons leven in een paar decennia, bijna zonder dat we erbij stil hebben gestaan, drastisch veranderd. Ik zie geen reden waarom dat niet ook in de zorg kan gebeuren. Voor heel veel handelingen in de zorg is het toch helemaal niet per se noodzakelijk dat je naar een dokter toe moet, laat staan naar een groot, duur ziekenhuis? Net als je bankzaken is de zorg voor een groot deel tijd- en plaatsonafhankelijk te maken.’
‘Begrijp me goed’, nuanceert Witkamp meteen, ‘een belangrijk deel van de zorg is natuurlijk mensenwerk en is gebaat bij persoonlijk contact tussen een arts en een patiënt. Maar maak je tegelijk ook geen illusies. Een groot deel van het werk van medisch specialisten maar ook huisartsen en andere zorgverleners berust op routine. Als praktiserend dermatoloog was ik te veel tijd kwijt met het aanstippen van wratten of andere klusjes die ik ook heel goed aan een goedkoper opgeleide praktijkondersteuner had kunnen overlaten. In die gevallen had het volstaan als ik een foto op mijn beeldscherm had gekregen, waarmee ik had kunnen beoordelen of ik die patiënt echt zelf had moeten zien of niet.’
Het was vanuit die verbazing over het aandeel routine in zijn dagelijkse klinische praktijk, dat Witkamp in 2000 zijn bedrijf ‘KSYOS’ oprichtte. Samen met een tiental collega’s runt hij nu een zorgorganisatie met nul spreekkamers en even zoveel witte jassen in een kantorencomplex in Amstelveen. ‘Naast die directe collega’s werken we vooral met inmiddels 4.500 huisartsen en 2.500 medisch specialisten door het hele land. Via telemedicine delen zij niet alleen foto’s van wratten of andere plekjes op de huid online, maar beoordelen zij ook ECG’s via telecardiologie, foto’s van de netvliezen van diabetespatiënten in de teleoogheelkunde, of uitdraaien van de spirometer bij wijze van telelonggeneeskunde.’
Als Witkamp eerlijk is weet hij eigenlijk best wel waarom de telemedicine nog niet dezelfde vlucht heeft genomen als telebankieren. ‘De zorg is natuurlijk een conservatieve wereld. Toen wij een nieuwe dienst hadden opgezet om via teledermatoscopie op afstand in de huid van iemand met een moedervlek te kunnen kijken, stond de Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie meteen op de achterste benen. Zij raadden hun leden letterlijk af om daaraan mee te werken. Inmiddels heb ik op wetenschappelijke gronden kunnen laten zien dat zo’n scopie echt wel door de huisarts kan worden gedaan, die vervolgens de specialist via telemedicine kan consulteren. Het aantal verwijzingen naar de tweede lijn en daarmee de kosten van de zorg kunnen daarmee drastisch worden beperkt.’
Toch noemt Witkamp vreemd genoeg ook de zorgverzekeraars nog als een blok aan zijn been in de vaart der ICT. ‘Ja, ik kan laten zien dat het aantal verwijzingen en vooral ook het aantal dure verrichtingen door specialisten nog drastisch omlaag kan met behulp van slimme ICT. Maar de zorg is nu zo gefinancierd dat de verzekeraars niet zomaar een deel van de koek die zij met de ziekenhuizen hebben uitonderhandeld naar zo’n stelletje branieschoppende zorgvernieuwers kunnen schuiven. Dat heeft dus tijd nodig.’
Als nieuwe hoogleraar op de afdeling Klinische Informatiekunde wil Witkamp zich, naast onderwijs en p.r. rond telemedicine in het algemeen, gaan richten op onderzoek naar bruikbare gezondheids-apps. ‘De honderdduizend apps die er nu zijn, zijn óf niet serieus te nemen, of ze zijn alleen maar geschikt voor, bij wijze van spreken, een beperkte groep hoger opgeleide diabetespatiënten met teveel tijd en geld. De eerste gevalideerde applicatie waar je op basis van enkele eenvoudige vragen een serieus advies kunt krijgen over wat je zélf kunt doen aan je gezondheid, die moet nog worden uitgevonden. Daar hoop ik samen met een aantal aan te stellen promovendi een bijdrage aan te kunnen leveren.’
* Professor Leonard Witkamp (geboorteplaats, 19.. ) studeerde geneeskunde aan de VU en promoveerde als dermatoloog aan het AMC. In 2000 hing hij zijn witte jas definitief aan de kapstok en richtte hij KSYOS Telemedisch Centrum op. Sinds 1 december 2014 is Witkamp één dag in de week bijzonder hoogleraar Telemedicine aan het AMC.
Door Rob Buiter
Dit artikel verscheen eerder in het AMC Magazine
(Foto: Foto: Marsprine | Marieke de Lorijn)
