Het aanbod van eHealth in de gezondheidszorg is enorm en ontwikkelt zich razendsnel. De mogelijkheden ervan blijven helaas deels onbenut. De nieuwe generieke module eHealth GGz helpt professionals in de GGz om grip te krijgen op de mogelijkheden van eHealth binnen dit werkveld.
De generieke module eHealth is klaar en zit nu in het traject van autorisatie en aanbieding ervan bij het Zorginstituut Nederland. Het project – een opdracht van het Netwerk Kwaliteitsontwikkeling GGz – is uitgevoerd door Neijenhuis Projectbegeleiding en Advies en ResCon. In samenspraak met een expertgroep ontwikkelde de onderhoudgroep van het project in zes fases de generieke module eHealth in de geestelijke gezondheidszorg. De onderhoudsgroep bestond uit primaire partners met expertise op het terrein van de beroepsuitoefening/ervaringsdeskundigheid in de GGz en in de expertgroep namen personen deel met expertise op het terrein van eHealth en ontwikkeling van generieke standaarden. Het proces werd ondersteund door een projectgroep, die het geheel coördineerde. De module wordt dit voorjaar gepubliceerd op www.kwaliteitsontwikkelingggz.nl en maakt deel uit van de stoornisspecifieke zorgstandaarden en generieke modules die momenteel worden ontwikkeld voor de brede GGz.
Complexe materie
Marty Dijkstra is manager Behandelzaken en psychotherapeut bij GGZ Noord-Hollland-Noord. Ze is tevens projectleider implementatie eHealth. Op verzoek van GGz Nederland werkte ze mee aan de ontwikkeling van de generieke module eHealth. Ze zegt: “De implementatie van eHealth is complex. De mogelijkheden van eHealth voor behandeling van patiënten met psychiatrische problemen zijn er. Naar mijn inschatting wordt er nu zo’n 10% gebruik van gemaakt in instellingen. Dat zou meer kunnen. Oorzaken? De implementatie van eHealth moet soms gebeuren door mensen die er niet voor opgeleid zijn. Dat maakt het moeilijker. Daarnaast, zowel zorgverleners als patiënten zijn gewend aan menselijk contact. Er heerst enige angst voor het gebruik van digitale middelen. Onterecht, maar we lopen er wel tegen aan.”
Jacqueline Neijenhuis is zelfstandig programmamanager in de gezondheidszorg en richt zich met name op projecten rondom kwaliteitsverbetering, vaak in combinatie met digitale gegevensuitwisseling. Ze is projectleider van het project generieke module eHealth GGz. Aanvullend op Dijkstra zegt ze: “De vraag is of het moeizaam gaat. De implementatie van eHealth in de gezondheidszorg is onderdeel van een verandertraject in de maatschappij rondom digitalisering. Misschien verwachten we te snel teveel. Nu praten we bijvoorbeeld via beeldbellen met elkaar. Twintig jaar geleden waren er in instellingen nauwelijks camera’s gemonteerd op pc’s. Ik denk dat onze verwachtingen rondom eHealth implementatie veel te hoog gespannen zijn. Daarnaast heeft implementatie van eHealth alles te maken met kennis, houding en gedrag. Hoe meer we van digitalisering afweten en het privé gebruiken, hoe eerder we het toe gaan passen in de zorgpraktijk.”
Doel generieke module
De GGz-wereld kent een ‘kluwen’ van methoden waarbij digitale toepassingen een rol spelen, vernemen we van Neijenhuis. “Om deze uit elkaar te vlechten, is er voor gekozen een generieke module eHealth te ontwikkelen. Wat is eHealth en wat is het niet? Oftewel, waar zetten we – bijvoorbeeld in welke fase – preventieve interventies dan wel zorg in met het gebruik van ict. Welke toepassingen zijn er? Denk aan webportalen waar bijvoorbeeld digitale vragenlijsten en voorbeeldfilmpjes op staan
tot het gebruik van bepaald apps en beeldtelefoon.”
Jaqueline Neijenhuis
Jaqueline Neijenhuis vervolgt: “De generieke module helpt zorgverleners keuzes te maken voor zorgvernieuwing met behulp van eHealth-toepassingen. Toepassingen die wellicht effectiever en soms ook goedkoper zijn. Daarnaast is de module ontwikkeld ter ondersteuning van patiënten en familieleden, ter versterking van hun empowerment en zelfmanagement. Een handvat om er ook zelf achter te komen, wat er met ze aan de hand is en waar en met welke eHealth middelen ze eventueel verder kunnen komen.”
“Van collega’s heb ik gehoord dat ze blij zijn met de generieke module”, zegt Dijkstra. “Ze hebben nu een goed overzicht, dat te gebruiken is in de praktijk. Ze weten in welke fase van een behandeling ze wat kunnen doen en met eventueel welke eHealth-toepassing. Een paar voorbeelden? In de aanmeldfase hebben we te maken met wachttijden. De module helpt de zorgverlener antwoord te vinden op de vraag hoe die wachttijd zo goed mogelijk te gebruiken. Wat kunnen we vooraf inzetten met welke eHealth-toepassingen? Wat is er vooraf mogelijk op het gebied van zelfhulp? Stel dat we al enige patiëntgegevens hebben, zijn er dan al in een eerder stadium diagnostische instrumenten in te zetten? Ook staat er in de module hoe we mensen die al in zorg zijn, extra kunnen ondersteunen met welke eHealth-toepassingen.”
Marty Dijkstra
Marty Dijkstra noemt nog een voorbeeld: “Om te kunnen zien wat onze behandelaren in welke fases in kunnen gebruiken, hebben we een ‘menukaart’ gemaakt. Ingedeeld in de categorieën: (1) herstel aan de hand van symptomen, (2) maatschappelijk herstel en (3) persoonlijk herstel. Vanuit die verschillende richtingen kunnen behandelaren en patiënten kijken hoe ze met ‘het herstel’ vorm kunnen geven, eventueel ondersteund door diverse eHealth-toepassingen.”
Resultaat
De generieke module eHealth GGz is volgens Jacqueline Neijenhuis een betrouwbaar naslagwerk ter verdere oriëntatie. “Er heerst veel onzekerheid over eHealth toepassingen in het werkveld. Zorgverleners willen geen fouten maken. Ze werken met kwetsbare mensen en zijn zorgvuldig.” Daarom is het volgens Marty Dijkstra ook belangrijk, dat er ruimte komt in de opleiding van behandelaren in de geestelijke gezondheidszorg voor eHealth. “eHealth is niet meer weg te denken uit de behandeling, wat kunnen we wanneer gebruiken en welke capaciteiten hebben we daarvoor nodig? De generieke module eHealth kan hierbij als handvat dienen. Lukt het vervolgens om steeds meer eHealth te implementeren, dan heeft uiteindelijk de patiënt er de voordelen van. Hij zal veel meer de regie in eigen handen houden.”
De kluwen van werkmethoden op basis van ict in de GGz is enigszins ontrafeld met de generieke module. De toekomst zal leren of de uiteindelijke doelen ook bereikt worden.
Betrokken partijen ontwikkeling generieke eHealth module GGz, gezamenlijk de Onderhoudsgroep:
Geestelijke Gezondheidszorg Nederland (GGZ Nederland)
Landelijke Platform Geestelijke Gezondheidszorg (LPGGz)
Landelijke Vereniging POH-GGZ
Landelijke Vereniging van Vrijgevestigde Psychologen en Psychotherapeuten (LVVP)
Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG)
Nederlands Instituut van Psychologen (NIP)
Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP)
Nederlandse Vereniging voor Psychotherapie (NVP)
Nederlandse Vereniging voor Relatie- en Gezinstherapie (NVRG)
Vereniging voor Gedragstherapie en Cognitieve Therapie (VGCt)
Verpleegkundigen en Verzorgenden Nederland (V&VN)
Zorgverzekeraars Nederland (ZN)
Betrokken partijen, gezamenlijk de Expertgroep:
Digitalezorg.nl
eHulp.nl
GGZ Nederland
Kenniscentrum Kind- en jeugdpsychiatrie
Nictiz
RIVM
Stichting Pharos
Trimbos instituut
Tekst Betty Rombout
Foto’s:
Dit artikel is eerder verschenen in FMT Gezondheidszorg editie 1/2017
