Verstoring van het dag-nachtritme kan leiden tot overgewicht doordat bruin vet minder energie verbrandt als het ‘s nachts te licht is.
Dat ontdekten onderzoekers van de afdeling Endocrinologie van het LUMC.
In deze studie werden muizen bij eenzelfde dieet voor langere en verschillende periodes per dag aan licht blootgesteld. Niet alleen kwamen de muizen die het langst aan licht werden blootgesteld het snelste aan, ook nam de activiteit van het bruine vet in een rechte lijn af naarmate ze langer in het licht zaten.
De onderzoekers denken dan ook dat vermindering van de activiteit van bruin vet verklaart waarom een verstoorde slaapcyclus ook bij mensen kan leiden tot overgewicht. Patrick Rensen, hoogleraar endocrinologie in het LUMC: “Normaal gesproken zorgt een optimaal dag-nachtritme ervoor dat het bruine vet actief energie verbrandt. Aangaan van het licht fungeert als ‘reset’ voor de biologische klok. Het lijkt erop dat als je het aantal donkere uren kleiner maakt, de reset-functie niet meer goed werkt.”
Bruin vet
Bruin vet is een relatief nieuwe speler in het onderzoek naar welvaartsgerelateerde ziekten. “Tot 2003 dachten onderzoekers dat alleen baby’s bruin vet hadden”, zegt Rensen. “Daarna ontdekte men dat ook volwassenen bruin vet hebben, boven de sleutelbeenderen en langs de aorta.”
In 2009 werd wereldwijd bekend dat bruin vet een belangrijke functie heeft in de warmtehuishouding. “Energie die niet door het bruine vet wordt verbrand, slaat het lichaam op in het witte vet”, zegt promovendus Sander Kooijman. “Dat mechanisme werd vooral aangestuurd via de koudereceptoren in de huid, dachten we.”
Deze studie laat zien dat de warmtehuishouding ook door licht wordt aangestuurd. Rensen: “Als de dagen korter worden, merkt het bruine vet blijkbaar al vóórdat het echt kouder wordt dat het meer energie moet verbranden om de lichaamstemperatuur op peil te houden.”
Overgewicht voorkomen
Het onderzoek heeft implicaties voor de behandeling van overgewicht, diabetes type 2 en hart- en vaatziekten. Het LUMC zet klinische interventiestudies op om in kaart te brengen hoe de interactie tussen het bruine vet en nachtelijk licht bij mensen verloopt.
Ook de farmaceutische industrie ontwikkelt al medicijnen die overgewicht moeten bestrijden door het bruine vet te activeren. Rensen. “Maar met deze kennis kun je ook proberen om overgewicht te voorkomen. Om je bruine vet actief te houden lijkt het belangrijk om te slapen in een koele en verduisterde kamer.”
Patrick Rensen en Rosa van den Berg van het LUMC vertelden over de verstoring van de biologische klok door langere lichtblootstelling in het BNR-radioprogramma de Ochtendspits op 12 mei rond 6.40 uur. Luister naar dit fragment.
Het artikel Prolonged daily light exposure increases body fat mass through attenuation of brown adipose tissue activity is verschenen in het vooraanstaande tijdschrift PNAS. Dit onderzoek werd gefinancierd door onder andere de Hartstichting, het Diabetesfonds en NWO.
